Categorie: deelnemers

Project: Parochiemonitor van Bisdom Groningen-Leeuwarden.

Projectleiders: Hans Jonker, predikant en oud docent Fontys opleiding; Klaas de Jonge, Godsdienstsocioloog van de VU; Johan Klaassen, opbouwwerker Bisdom Groningen- Leeuwarden.

Parochiemonitor benoemt de tekenen van deze tijd

De parochiemonitor is een instrument om de actuele stand van zaken van een parochie in beeld te brengen. Dit vormt de basis voor een nieuwe visie van de parochie in een veranderende maatschappij.

De parochiemonitor maakt als het ware een foto van de eigen geloofsgemeenschap en bepaalt de eigen kleur die daarbij hoort. Vervolgens kijkt men bij welke van de vijf parochiemodellen de parochie het beste past. Klaassen: “We gaan daarom als eerste naar de locaties en pas later naar het bestuur. In groepsverband stellen we vragen als: ‘waar gelooft u in, waar staat u voor?’, maar ook vragen over de organisatiestructuur, de activiteiten, de kerkgebouwen, het aantal vrijwilligers en hoe men met elkaar omgaat. Voor de katholieke kerk maken we een vreemde beweging, namelijk van onderop. Dat past trouwens heel goed bij het synodaal proces dat vandaag de dag gaande is in de kerk.” 

---

Modellen van kerk en geloof

1. Klassieke model: sacramenten staan centraal, nadruk op gemeenschapszin, individuele geloofsopvattingen zijn zeer verschillen.

2. Liturgisch model: nadruk op kwaliteit van vieringen. Weinig overige parochie activiteit. Sterk gevoel voor sacramentaliteit.

3. Conciliair of dialoog model: Veelkleurige gemeenschap. Onderling gesprek en geloofsverdieping zijn belangrijk. Leidraad zijn Heilige Schrift en kerkelijke bronnen.

4. Missionair-diaconaal model: Sterke betrokkenheid bij sociale problematiek en zingeving in de maatschappij. Kerk is er nadrukkelijk voor de ander.

5. Charismatisch- evangelicaal missionair model: persoonlijke relatie met Christus als leidsman en verlosser kenmerkt het geloof. Charismatisch leiderschap. Huisgroepen voor geloofsopbouw en gemeenschap.

---

Zien en gezien worden

De parochiemonitor is ontstaan tijdens een ontmoeting van de drie projectleiders waarbij men zich afvroeg hoe ze de lokale kerken vooruit konden helpen? Jonker: “Wij mogen meebouwen aan het rijk van God. Dat voltrekt zich niet vanzelf.” Belangrijk is volgens de projectleiders dat mensen worden gezien. Voor De Jonge is het verhaal in Lucas 5 over de genezing van de verlamde hem altijd bijgebleven. De Jonge: “Toen Jezus hem zag, kon hij het leven weer aan, ging die verlamming weg. Een persoon kan verlamd zijn maar een groep ook.” Klaassen vult aan: “In dat verhaal staat de gemeenschap in de weg. Dat gebeurt vandaag de dag soms ook.” In de Bijbel vroeg koning Salomo om het meest kostbare dat er is: inzicht en wijsheid. Volgens de projectleiders zou dat ook de vraag van parochiebesturen moeten zijn.

Goed luisteren is essentieel

De Jonge: “Als je wilt dat God spreekt tot de mensen moet je die mensen zien in hun context. Wat beweegt ze, wat draagt ze? Dat onderzoeken wij met de parochiemonitor. Dit betekent een luisterende houding.” Vragen worden in groepsverband gesteld. Locaties zijn na een fusie soms voor het eerst als gelovigen met elkaar in gesprek over samen kerk zijn. De Jonge verwijst naar Lucas 12: “Goed luisteren is belangrijk. Het gaat er om de tekenen van deze tijd te duiden. Welk vuur brandt er? Als je daarachter weet te komen, heb je een belangrijke basis voor de ontwikkeling en de opbouw van de parochie. Bovendien heb ik ervaren dat God ook iets toevertrouwt aan mensen. Je moet heel goed naar hen luisteren. God leer je kennen via de mensen.”

Een tegenbeweging
Dertien van de negentien parochies in het Bisdom Groningen-Leeuwarden zijn met de monitor aan de slag gegaan. Voor kerken levert ‘de foto’, die met de monitor gemaakt is, een goede basis voor een lange termijnvisie. Het zorgt voor inzicht in sterke en zwakke punten en reflectie op de eigen geloofsgemeenschap in relatie tot zijn omgeving. De maatschappij verandert en de kerkgemeenschap ook. Klaassen: “Af en toe heb ik het gevoel dat we een tegenbeweging zijn, die bijna groter is geworden dan we kunnen bijbenen. We zijn in staat gebleken de mensen in hun eigen spiegel te laten kijken.” Jonker: “Er is een grote bereidheid bij verschillende geloofsgemeenschappen om met ons in gesprek te gaan. Ik bid ervoor dat deze ontvankelijkheid bij bestuurders en pastores blijvend is.”

Landelijke bekendheid

Klaassen: “Door mee te doen met Space for Grace zijn we terecht gekomen in een landelijke beweging met geloof vernieuwende projecten. We hebben veel nieuwe mensen leren kennen en door de coaches is de communicatie met andere projectleiders heel goed verlopen. Dit heeft ervoor gezorgd dat we met dit bisdom-project een landelijke bekendheid hebben gekregen en nu ook buiten het bisdom hiermee aan de slag zijn.”

Project: Palliam van de Sint Maartenparochie Warmond, Sassenheim, Voorhout, Noordwijkerhout en Noordwijk

Projectleiders: Tiny van Westerop, diaken Bertijn Prins, Bianca van Barneveld en Hubert Jansen

Bij Palliam wil men zoeken naar datgene waar men als katholiek in gelooft en dat delen met elkaar. Door te delen worden wij meer mens.

Wat is het?

Palliam is een netwerk van mensen die uitgedaagd worden om te zoeken naar vormen van kerk-zijn die passen in deze tijd. Tiny van Westerop: “We zijn niet zozeer een werkgroep naast al die andere werkgroepen die er zijn. Wij willen meer het cement zijn, verbindingen tot stand brengen, netwerken. Een project dat gedragen wordt door het pastoraal team en door het bestuur.”

---

De kerk van morgen zal veel minder gebonden zijn aan gebouwen zoals wij dit tot nu toe kenden. Zij zal veel meer het karakter hebben van een groepje mensen dat dan hier en dan daar samen komt onder één of ander dak rond verhalen die verbinden. Wij geloven namelijk dat God een bevrijdend verhaal vertelt met het leven van ieder van ons. Palliam wil onder zomaar een dak mensen verzamelen die op zoek zijn naar zin, die kunnen schuilen en op adem kunnen komen, kunnen inspireren en geïnspireerd kunnen worden. Door haar mobiele, dynamische karakter hoopt zij een netwerk van liefde op te bouwen waarin geloofd kan en mag worden. www.palliam.nl

---

Schrift en Traditie

Westerop: “Vroeger had ik het niet over mijn geloof, maar nu probeer ik het vaker ter sprake te brengen. Daarbij is de Bijbel inmiddels mijn schatkist geworden. Goede gesprekken en zien hoe iemand is, daar ga ik voor.” Hubert Jansen verzorgt op de Palliamwebsite het zogeheten ‘slotje’, een online getijdengebed aan het einde van de dag. “Ik ging bij Palliam aan de slag omdat ik vond dat er buiten de vieringen om niet veel te doen was. Het ‘slotje’ bidden we in de traditie van de completen, het laatste dagelijks gebed in kloosters. Een oude traditie in een nieuw jasje. Je hoeft het niet allemaal zelf te verzinnen. We hebben in de kerk een eeuwenlange gebedstraditie, bijvoorbeeld de Gregoriaanse gezangen. De spiritualiteit die daarin voelbaar is, raakt mij en anderen ook. Dat het nu online is, maakt het laagdrempelig.”

Vertellen, luisteren en kijken

Bertijn Prins: “Wat ik merk is dat zelfs in de kerk het grote verhaal niet meer wordt verteld. Er is veel aandacht voor de buitenste cirkels: samen zingen of andere gezellige dingen doen. Maar een vraag als wie Jezus voor je is en hoe dat doorwerkt in je leven stelt men nauwelijks. Ik constateer ook Bijbelangst. Terwijl als mensen luisteren naar de Bijbelverhalen, dan zeggen ze ‘oh wat mooi, dat gaat over mij’. Ze realiseren zich dat de Bijbelverhalen over hunzelf gaan en dat het niet suf is dat je met elkaar gaat zoeken wat je als katholiek daarvan vindt. Luisteren naar elkaar is hierbij heel belangrijk. Westerop vult aan: “Eigenlijk is ons hele project gebaseerd op luisteren naar de mensen die naar ons toekomen. Wat gebeurt hier? Wat wil diegene? En dan samen kijken en zoeken wat we kunnen doen.”

Wat heeft het opgeleverd?

Inmiddels heeft het zoeken al veel activiteiten op het gebied van inspiratie, bezinning en ontmoeting opgeleverd. Bianca van Barneveld is als fotograaf verbonden aan de bezinningsactiviteit ‘heelrepen’: stroken papier met een spreuk of Bijbelvers en een foto. Van Barneveld: “Er zijn weinig jonge mensen zoals ik die nog naar de kerk gaan. Ik ben zelf fotograaf en in mijn foto’s zit mijn spiritualiteit, mijn manier van kijken naar het geloof.” Prins sluit daarop aan: ‘Met zo’n ‘heelreep’ is het zo dat als mensen beginnen te fronsen je weet dat het werkt. De ‘heelrepen’ zijn een vorm van catechese. Mensen nemen die kennis mee naar huis, ook naar hun kinderen en kleinkinderen.”

Samen zoeken

Westerop: “Het meedoen met Space for Grace zorgde voor mooie ontmoetingen met andere projecten. Je kon elkaar helpen en op ideeën brengen als het moeizaam ging. Vooral aan het vervolgtraject met workshops van Erik Borgman hebben we veel gehad.” Prins vult aan: “Erik Borgman bevestigde, hetgeen we zelf ook al ervaren hadden, dat de puur commerciële benadering van ons geloof aan de man brengen niet de bedoeling is. Er komen dan wel veel mensen op je activiteiten af, maar die gaan met dezelfde vaart weer weg. Ik noem het levensbeschouwelijk consumentisme. We hebben wat dat betreft een ommekeer ervaren: het is niet aan ons om mensen te motiveren, we willen samen zoeken.”

Project: Ontmoeten Ráákt! van Parochie Heilige Drie-eenheid in Montfoort

Projectleiders: Mia van Jaarsveld, Gerard Vendrig en Laurens Guel

‘Ontmoeten Ráákt!’ is een katholieke beweging die probeert om vanuit het geloof dat ze hebben ruimte te creëren voor ontmoeting die er echt toe doet.

De projectgroep van ‘Ontmoeten raakt!’ heeft hiervoor een scala aan activiteiten ontwikkeld. Van een digitale adventskalender en onlinesamenzang in Covid-tijd tot verhalencirkels, ‘luisteren met je hart’en ontmoetingslunches nu het live weer mogelijk is. Het doel is om mensen tot elkaar te laten komen. Waarbij mensen zijn zoals ze zijn en ook mogen zijn wie ze zijn. In die wezenlijke ontmoeting kun je een heilige ruimte gewaarworden.

---

Ontmoeten: dáár geloven wij in

We laten ons raken door Jezus, die ons voorleefde:

‘Niemand gaat zijn weg alleen.

God heeft zich met jou verbonden!’

In dát geloof willen wij ruimte creëren

voor Ontmoeting die er toe doet.

Vanuit vriendschap en mededogen

willen we zorg hebben

voor ieder die ons pad kruist.

Jouw verhaal telt!

Wij weten ons gesterkt door Jezus’ belofte

‘Waar twee of drie in Mijn Naam bijeen zijn,

daar ben Ik in hun midden.’

---

De gemeenschap draagt je

Mia van Jaarsveld kent geen aarzeling op de vraag wat haar draagt in haar werk voor de kerk. “Door God word ik gedreven anders was ik allang gestopt. Ik ben blij met mijn geloof en ik gun het andere mensen dat ze dat ook zo ervaren.” Gerard Vendrig vult aan: “Wat mij triggert is gemeenschap. Het belangrijkste is dat ik me gedragen voel door de gemeenschap. Dat heb ik nodig. Ik ben er steeds meer achter gekomen waarom die eenvoudige vissers met Pinksteren een taal spraken die iedereen verstond! Dat was omdat het de taal was die uit het hart kwam.”

Balans herstellen

Laurens Guel is in de loop der jaren milder over de kerk gaan denken. De kerk helpt hem om met tegenslag om te gaan. “Ik heb moeite met de huidige tijd waarin alles aan de buitenkant leuk moet zijn. Ik heb zelf ook in die ratrace gezeten. Als ik zie hoe weinig tijd mensen soms besteden aan hun geestelijk welzijn dan hoop ik dat we met ons project ‘Ontmoeten ráákt’ iets voor hun kunnen betekenen. Ik hoop dat ons project mensen kan helpen de balans tussen hard werken en geestelijk welzijn weer te vinden.” Van Jaarsveld beaamt dat: “Het blijft nooit stil van boven. Toen ik ziek was hoorde ik eens: Het komt goed maar misschien anders dan jij denkt hoe het goed komt. Laat los, denk ik dan, het hangt niet allemaal van jou af. Ik geloof vast dat het goed komt met de kerk maar ook daarvoor geldt dat we niet precies weten hoe het dan komt. Het vraagt vertrouwen van ons. Daarom kan ik me ook met hart en ziel voor dit project inzitten. Het komt goed, hoe dan ook.”

God wordt zichtbaar in medemensen

Van Jaarsveld heeft Gods kracht sterk ervaren toen ze ernstig ziek was. ‘Toen heb ik ervaren dat je gedragen wordt. Soms vraag ik aan God: Wat nu? Zeg het maar. Jij stuurt mij op pad. En dan redt het zich wel weer, dan komt er altijd een oplossing. Dat is wat mij drijft. Daarom luidt ook het thema van ons project: ‘Ontmoeten ráákt’. Dat heb ik tijdens mijn ziekzijn zo ervaren. En nog steeds hoor. Ik word geholpen. Ik hoef het niet allemaal alleen te doen.

Vendrig herkent dit: “God is voor mij een maatje die met me meeloopt. Ik zie God niet als hoogverheven boven me maar als iemand die meegaat en die zichtbaar wordt in mijn medemensen, in de gemeenschap dus, en daar aanwezig is. In de ontmoeting luisteren naar de woorden en verhalen van de ander daar gaat om.”

Space for Grace geeft energie

“Tijdens het jaartraject van Space for Grace zijn we geïnspireerd geraakt om al deze mooie ‘Ontmoeten ráákt’- projecten te gaan organiseren.” Van Jaarsveld legt uit: “De sponsoring was voor ons niet het belangrijkste. Het was vooral de energie die we van de bijeenkomsten met de andere Space for Grace projecten kregen. Nieuwe enthousiaste mensen, leuke nieuwe ideeën, en ook de bijzondere werkvormen van Suzan en Johannes motiveerden ons om ons werk in de parochie met veel enthousiasme voort te zetten. Het bevestigde onze overtuiging dat ontmoeten raakt.”