Parochiemonitor
Parochiemonitor benoemt de tekenen van deze tijd
De parochiemonitor is een instrument om de actuele stand van zaken van een parochie in beeld te brengen. Dit vormt de basis voor een nieuwe visie van de parochie in een veranderende maatschappij.
De parochiemonitor maakt als het ware een foto van de eigen geloofsgemeenschap en bepaalt de eigen kleur die daarbij hoort. Vervolgens kijkt men bij welke van de vijf parochiemodellen de parochie het beste past. Klaassen: “We gaan daarom als eerste naar de locaties en pas later naar het bestuur. In groepsverband stellen we vragen als: ‘waar gelooft u in, waar staat u voor?’, maar ook vragen over de organisatiestructuur, de activiteiten, de kerkgebouwen, het aantal vrijwilligers en hoe men met elkaar omgaat. Voor de katholieke kerk maken we een vreemde beweging, namelijk van onderop. Dat past trouwens heel goed bij het synodaal proces dat vandaag de dag gaande is in de kerk.”
Modellen van kerk en geloof
1. Klassieke model: sacramenten staan centraal, nadruk op gemeenschapszin, individuele geloofsopvattingen zijn zeer verschillen.
2. Liturgisch model: nadruk op kwaliteit van vieringen. Weinig overige parochie activiteit. Sterk gevoel voor sacramentaliteit.
3. Conciliair of dialoog model: Veelkleurige gemeenschap. Onderling gesprek en geloofsverdieping zijn belangrijk. Leidraad zijn Heilige Schrift en kerkelijke bronnen.
4. Missionair-diaconaal model: Sterke betrokkenheid bij sociale problematiek en zingeving in de maatschappij. Kerk is er nadrukkelijk voor de ander.
5. Charismatisch- evangelicaal missionair model: persoonlijke relatie met Christus als leidsman en verlosser kenmerkt het geloof. Charismatisch leiderschap. Huisgroepen voor geloofsopbouw en gemeenschap.
Zien en gezien worden
De parochiemonitor is ontstaan tijdens een ontmoeting van de drie projectleiders waarbij men zich afvroeg hoe ze de lokale kerken vooruit konden helpen? Jonker: “Wij mogen meebouwen aan het rijk van God. Dat voltrekt zich niet vanzelf.” Belangrijk is volgens de projectleiders dat mensen worden gezien. Voor De Jonge is het verhaal in Lucas 5 over de genezing van de verlamde hem altijd bijgebleven. De Jonge: “Toen Jezus hem zag, kon hij het leven weer aan, ging die verlamming weg. Een persoon kan verlamd zijn maar een groep ook.” Klaassen vult aan: “In dat verhaal staat de gemeenschap in de weg. Dat gebeurt vandaag de dag soms ook.” In de Bijbel vroeg koning Salomo om het meest kostbare dat er is: inzicht en wijsheid. Volgens de projectleiders zou dat ook de vraag van parochiebesturen moeten zijn.
Goed luisteren is essentieel
De Jonge: “Als je wilt dat God spreekt tot de mensen moet je die mensen zien in hun context. Wat beweegt ze, wat draagt ze? Dat onderzoeken wij met de parochiemonitor. Dit betekent een luisterende houding.” Vragen worden in groepsverband gesteld. Locaties zijn na een fusie soms voor het eerst als gelovigen met elkaar in gesprek over samen kerk zijn. De Jonge verwijst naar Lucas 12: “Goed luisteren is belangrijk. Het gaat er om de tekenen van deze tijd te duiden. Welk vuur brandt er? Als je daarachter weet te komen, heb je een belangrijke basis voor de ontwikkeling en de opbouw van de parochie. Bovendien heb ik ervaren dat God ook iets toevertrouwt aan mensen. Je moet heel goed naar hen luisteren. God leer je kennen via de mensen.”
Een tegenbeweging
Dertien van de negentien parochies in het Bisdom Groningen-Leeuwarden zijn met de monitor aan de slag gegaan. Voor kerken levert ‘de foto’, die met de monitor gemaakt is, een goede basis voor een lange termijnvisie. Het zorgt voor inzicht in sterke en zwakke punten en reflectie op de eigen geloofsgemeenschap in relatie tot zijn omgeving. De maatschappij verandert en de kerkgemeenschap ook. Klaassen: “Af en toe heb ik het gevoel dat we een tegenbeweging zijn, die bijna groter is geworden dan we kunnen bijbenen. We zijn in staat gebleken de mensen in hun eigen spiegel te laten kijken.” Jonker: “Er is een grote bereidheid bij verschillende geloofsgemeenschappen om met ons in gesprek te gaan. Ik bid ervoor dat deze ontvankelijkheid bij bestuurders en pastores blijvend is.”
Landelijke bekendheid
Klaassen: “Door mee te doen met Space for Grace zijn we terecht gekomen in een landelijke beweging met geloof vernieuwende projecten. We hebben veel nieuwe mensen leren kennen en door de coaches is de communicatie met andere projectleiders heel goed verlopen. Dit heeft ervoor gezorgd dat we met dit bisdom-project een landelijke bekendheid hebben gekregen en nu ook buiten het bisdom hiermee aan de slag zijn.”
Project: Parochiemonitor van Bisdom Groningen-Leeuwarden.
Projectleiders: Hans Jonker, predikant en oud docent Fontys opleiding; Klaas de Jonge, Godsdienstsocioloog van de VU; Johan Klaassen, opbouwwerker Bisdom Groningen- Leeuwarden.